دردانه هنر شرق از گذشته تا امروز - مجله یک کامپیوتر

به گزارش خبرنگاران، بنا بر اعلام بنیاد هایکو، هفدهم آوریل به عنوان روز دنیای هایکو نام گذاری شده است.

نخستین بار در دنیا ماسائوکا شیکی گونه ای از شعر را هایکو نامید. گرچه او به عنوان یکی از چهار هایکوسرای مشهور دنیا و هایکونویسی نوگرا شناخته می شود، اما شروعنماینده هایکو نبود. هایکو در قرن هفدم از سه بند شروعین شعرهای زنجیره ای پیش از این که با این نام شناخته شود، به دنیا آمد.

ترجمه اولین هایکوها به فارسی

اولین هایکوهایی که به فارسی ترجمه شده، همان هایی است که احمد شاملو به جوانی در کتاب آهنگ های فراموش شده اش به چاپ رسانده، کتابی که خود نمی خواست آن را به یاد آرد. و این به سال 1326 برمی شود. از آن موقع به صورت پراکنده و اندک، ترجمه هایی از هایکو به همت کسانی چون سهراب سپهری و دیگران انتشار یافت، تا به سال 1361. سالی که کتاب هایکو با ترجمه احمد شاملو و ع. پاشایی روانه بازار کتاب شد. این را سیروس نوروزی در پیش گفتار کتاب هایکونویسی: سیری در هایکو و هایکو ایرانی نوشته است؛ کتابی که مکمل و ادامه دیگر کتاب این هایکوسرا، کوته سرایی: سیری در شعر کوتاه معاصر است.

شاملو همان طور که در مقدمه کتاب هایکو: شعر ژاپنی از شروع تا امروز نوشته، در نخستین ترجمه های هایکو به زبان فارسی گرفتاری چندانی نداشته است. او همچنین در بخش دیگری از مقدمه این کتاب که با همکاری ع. پاشایی آن را برگردان و جمع آوری نموده، آورده است: هایکو ساده و بی احتیاج از پیرایه های زبانی و تعقیدها، ایهام و مداخله امکانات گوناگون دستوری و صوتی و ... است و به عنوان مقایسه باید گفت شعر فارسی در بافت کلام است که متجلی می شود، اما در هایکو ژاپنی نقش مشخص نماینده مستقیما بر عهده اشیاء است و کلام در آن نقش رابطه را بازی می نماید. در هایکو جان انسان و دنیا در امکانات و ظرایف زبان نیست، بلکه به تعبیری هایکو یک راه، یک وجه زندگی و یک دین است.

وقتی هایکو فرصت شکوفایی در ایران را از دست می دهد

مسیح طالبیان، پژوهشگر هایکو درباره گرایش شاعران ایرانی به این گونه شعری نوشته است: با مروری کوتاه در فضای مجازی اینترنت متوجه خواهیم شد که جذبه های هایکو گریبان شاعران ایرانی را هم گرفته است و این خود از یک طرف خبر خوشی است اما از طرف دیگر یک اشکال عمده وجود دارد که به دلیل مشخص نبودن معیارها و زیبایی شناسی هایکو در بیشتر سایت ها و وبلاگ های فارسی، سه پاره هایی که گاهی در شمایل شعر هستند، به عنوان هایکو معرفی می شوند.

چنان چه شاعر هایکو با پیشینه این شعر و تکنیک های آن آشنا نباشد در آن صورت به جای شکار لحظه و سرودن آن در قالب هایکو با زبان شعر به سراغ لحظه های ناب هایکو خواهد رفت و روح و جان هایکو را فدای داوری ها و کلمات قصار خود می نماید و لاجرم این دردانه هنر شرق فرصت شکوفایی در فرهنگ ایرانی را از دست می دهد.

گاهی با دست اندرکاران هایکو فارسی در وبلاگ های ایرانی پیغامی رد و بدل می کنم و شاعران در پاسخ انتقادهایم به این سه پاره ها می گویند که: ای آقا ما داریم هایکو مدرن می نویسیم، شما هنوز اسیر هایکو کلاسیک هستید! انگار که شما از زمان عقب افتاده اید!

حالا اگر از این دوستان بپرسیم هایکو کلاسیک چیست؟ پاسخ می دهند که هایکو کلاسیک فصل واژه دارد و ذهنیت شاعر در آن نقشی ندارد! و چنان چه از آن ها بپرسیم که شاعران و منتقدین ژاپنی به کدام بخش از هایکو کلاسیک نقد داشتند؟ و چگونه شعری را مناسب قرن بیستم و اینک در قرن بیست ویکم مناسب هایکو می دانند چیزی برای گفتن نخواهند داشت.

اصلا اگر از آن ها بپرسیم که در حال حاضر چند درصد شاعران ژاپنی هایکو مدرن می نویسند؟ و چند در صد آن ها در قالب کلاسیک هایکو می نویسند؟ باز با هیچ پاسخی روبرو نخواهیم شد چون در بطن شعر ژاپن و دنیای غرب نیستند.

به نظر من شاعران ایرانی با ترجمه های ناقص هایکو با این فرم آشنا شده اند و لذا طبیعی است که همان فرم ناقص حاصل ترجمه را تقلید نمایند و کاری به کار ساخت دقیق هایکو نداشته باشند.

بازار داغ هایکوسرایی

حالا چند سالی است در فضای مجازی، جلسه های شعر و آثار منتشرشده بازار هایکوسرایی برای شاعران داغ است، این درحالی است که بعضی از آثاری که به عنوان هایکو خوانده می شوند و مورد تشویق قرار می گیرند از مضامین اصلی هایکو فاصله دارند. از طرف دیگر هایکوسرایی در کنار شناخت هایکو از منظر ادبی، احتیاجمند شناخت فرهنگ ژاپن است، اما اغلب شاعران شناخت هایکو را تنها به مطالعه آثار ترجمه محدود نموده اند.

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا